Thursday, July 02, 2009

3D Karsitlari

Bir suredir bu konuda yazmak istiyordum.

Oncelikle ben cizimin gucunu gordum. Fikrimce bu isler gercekten cizimle ugrasmadan olmaz. Insanin bazi seyleri gorebilmesi icin onlari cizebilmesi gerekiyor. Dunyayi gorsel bir sekilde analiz etmek ve sonra sentezlemektir isimiz. Cizmek atilabilecek ilk adim, en guclu adim ve muhtemelen en etkili ve estetik guc. Bu yuzden calistigim yerde 3d yaparken evde el cizimi filmler yapmaya gayret ediyorum. Fekat...

Animasyon dunyasi bilgisayara teslim oldugundan beri buyuk bir kitle sanatci anlayamadigim bir sekilde uc boyuta karsi derin bir nefret besliyor. Bu nefreti bircok sekilde gorebiliyorum; ornegin cikan 3 boyutlu filmleri eski Disney filmleriyle karsilastirmak ve ne kadar eksik olduklarini ortaya cikarmak ya da bilgisayar animasyonuna merak sardirmis insanlara "once cizmeyi ogren" demek, ya da yaptiklari her yorumda, soyledikleri her sozde, bir tur "3 boyut hicbir zaman o seviyeye erisemeyecek" demek gibi. Bu negatif tutumun birkac onemli sebebi var bence:

1 - Teknoloji ozurlulugu:

Diger hersey gibi sanat da teknolojiden cok etkileniyor. Ama her insanin beyni ayni sekilde teknolojiye adapte olamiyor. Bu baska bir tur zeka gerektiriyor, ayni estetik zekasi ya da numerolojik zeka gibi. Animasyona gonul verip onu gelismekte olan zamanlarinda yasamis olan abilerimizden bazilarinin buyuk isyaninin bir sebebi bence gerekli adaptasyon zekasina sahip olamamalari. Sanatci insanlarin bazi konularda cok zeki olmayanlarina cok rastladim (mesela 10 un %20 sini hesaplayamayan kidemli animator taniyorum ve bu adam dunyanin en buyuk firmalarindan birinde calisiyor). Bu insanlar aptal degil tabii ki, bu insanlarin inanilmaz estetik zekalari var. Fakat bu zekalarini uyguladiklari araclar bir anda degisince afallayip panige kapiliyorlar. Bilgisayar istedigini yapmadigi icin ya da birseyleri bozdugu icin duvarlari tekmeleyip, fareleri kiran adamlar tanidim. Tahsin hocanin bile bir yazisinda bilgisayara karsi fiziksel siddet uygulama hissiyati icine girdigini okumustum. Bu insanlar bastan bilgisayardan nefret etmis durumdalar. Cunku kendi iliskileri istedikleri sonuclari vermemis. Bu insanlar tabii ki mucize kutusundan cikan resimleri begenmezler. Cunku isin icinde kisisel bir mesele var.

2 - Ortalama 3d animasyon gercekten de estetik degil.

Degil. Cunku herkes yapiyor, eline bir bilgisayar bir de korsan maya cdsi geciren herkes animator, animasyon yapiyor. Ortaya igrenc reklamlar, igrenc testler ve rezillikler cikiyor. Internet yuzunden herkes bunlari goruyor. Yani bu rezilliklerin bir seyircisi bile var. Hatta ve hatta rezillikler belki de cok basarili olabilecek islerin seyircilerinden caliyor. Ama estetik sadece kagit ve kalemle de olmuyor. Bu baska bir medyum. Pixar da 3d yapiyor, Disney de yapiyor ve goruyoruz ki, yeterli kaynak ve guc olunca estetik bu medyumda da mumkun. Ama bastan eger inanmazsan tabii ki ileri gidemezsin.

3 - 2D animatorler 3D de basarisiz olabiliyorlar.

Disneyde yillarca calismis (Arslan Kral, Tarzan, Emperor's new groove...) bir arkadasim buyuk beklentiler ve siskince bir maasla calismaya basladigim vfx firmasina girdi. Zaten birkac aylik bir kontratla hep beraber baslamistik. Biz de cok hevesliydik bu kadar ulu bir insandan kritik almaya, her firsatta gosterirdim ben yaptiklarimi, o da birseyler derdi. Ama birkac ay sonra bir de baktik ki kendi yaptigi sahneler cok da iyi gitmiyor. Agirlikla/fizikle ilgili zayif yerler var. Patronlar da bu durumu gorduler ve buyuk bir yanlis yaptiklarini anladilar. Filmin geri kalaninda bu adama daha basit planlar verildi. Biz de inanamadik ama bu adam animasyonda cok iyi degildi... Daha sonra bunun baska orneklerini de gordum. Adamlar inanilmaz layout, estetik, cizim, line of action bilgisine sahip, ama oynattiklari yaratik yere basmiyor, bazen hafif vs...

4 - Animasyona yaklasim iki medyumda farklar gosteriyor:

Aksi de beklenemezdi. Bir tarafta sadece beyin gucuyle, ve el gucuyle olusturulmus resimler varken, diger tarafta bilgisayarin hesaplama kesinligi, mekanikligi, ve saniyede 30 kareyi gorebilmek, arti diyelim ki bir kolun donme derecesini 35 dereceden 36 dereceye cikarabilme detay seviyesi var. Bir hareketi yavaslatmak hizlandirmak, milyonlarca test yapip sonuclari izleyebilme gucu var. Obur tarafta bu cok daha fazla zaman aliyor dolayisiyla boyle bir imkan yok. Bilgisayar bazen herseyi cok mekaniklestirebiliyor. Cizdiginiz zaman hersey organik. Bunlar gibi bir suru fark var. Peki sorun nedir?

Sorun iki medyumu da yeterince yasamamis insanlarin, (yasli abilerimizin bilgisayarla pek isi olmamis,) yonetmen/supervisor olmalari. CVsi disney, Dreamworks 2D filmleriyle dolu ama 3dyle hic isi olmamis bir supervisorum oldu mesela. Bu adam gercekten bilgisayarin calisma mantigini anlamadigi icin karsilastigimiz sorunlara hic cozum getiremiyordu. Isin basarili olup olmadigini anlayabiliyor, ona suphe yok, onayladigi is gercekten iyi, ama bir is diyelim ki zayifsa, neden zayif diye sordugunda soyledigi seyler : sacmalik. (Ornegin: "ya bunda bi sorun var ama... bilmiyorum... belki agzini biraz oynatsak... ama...")Cunku sorunu o da bilmiyor. Sadece birseylerin yanlis oldugunu hissediyor. Bu durumda animatore hicbir katkisi olmuyor. Animatoru kendi basina biraksan ayni sekilde cozumler getirecek demektir bu. Sonucta zaman uzuyor ama ben bu surecte adamdan olmasa da deneyerek cok sey ogrendigimi gordum.

Bir de diger cesit supervisorum oldu. Bu adam ise her iki medyuma da hakim. (Genelde bu adamlar 2d baslayip 3d ye basariyla gecip o medyumda da belli bir zaman harcayip birkac filmi bitirmis adamlar.) Kritik verirken o kadar kesindi ki. Kendisi de oturup biraz birseyler yapti mi otturuyor. Adamin kendi yaptigi sahneleri referans olarak izliyorum, gercekten super gozukuyorlar. Benim animasyonumdaki yanlislari da soyle soyluyor: "Bu parametreyi oynatirken su degeri gecince artik karakter okunmuyor" ya da "gogsun overlapleri yeterince belirgin degil, agirligi olduruyor". Iste bu olmasi gereken turden bir kritik, bunu arastirip ilerleyebilirim ben...

Sonuc olarak 3d karsitligini cok yersiz ve gereksiz buluyorum. Eger adapte olamiyor, ya da olmuyorsaniz, olanlari ya da bu iste calisanlari baltalamayin. Bir filmi sadece 3D diye kotulemeyin - zaten sonucta filmin degerini medyumundan cok hikayesi belirliyor (Bknz. Southpark). Bu arada kotuyse kotuleyebilirsiniz :P Genelde de kotu oluyor zaten.

Bu isle ilgilenenlerden yardimlarinizi esirgemeyin. Ben mesela Tahsin hocadan kritik almayi cok istedim. E-mail attim, islerimin cogu 3d oldugu icin diye dusunuyorum, hic cevap gelmedi. Cizimle ilgilenmeyen adamin bu alemde cok kalici bir yeri yok. Bunu biliyoruz. Fakat biraz objektif olalim sanata karsi, laga luga yapmayalim.